Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950 was een gezamenlijk onderzoeksprogramma van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. De resultaten van het onderzoek werden gepresenteerd op 17 februari 2022.

Bij uitgeverij Amsterdam University Press (AUP) verschijnen vanaf 17 februari 2022 twaalf publicaties die voortkomen uit het onderzoeksprogramma als e-book en paperback. Ze worden ook gratis online beschikbaar gesteld (open access). U kunt alle titels en verschijningsdata vinden op de website van AUP

Na 17 februari 2022 worden de teksten op deze website niet meer geactualiseerd. Wel zullen er nog nieuwsberichten geplaatst worden over de publicaties die voortkomen uit het onderzoeksprogramma en over het debat in de Tweede Kamer over de uitkomsten van het onderzoek.

Insteek van het onderzoek

Het onderzoek gaat over de dynamiek van het geweld, vanaf de uitroeping van de Republiek Indonesië op 17 augustus 1945 en de chaotische periode van augustus 1945 tot begin 1947, tot het einde van de oorlog in 1949. Het onderzoeksprogramma bestaat uit 8 deelprojecten en geeft antwoord op vragen naar de aard, oorzaken én impact van het Nederlandse geweld. Het geweld wordt bestudeerd in een brede politieke, maatschappelijke en internationale context. Er wordt gekeken naar militaire, politieke en juridische aspecten, en naar de gevolgen van het geweld voor verschillende bevolkingsgroepen. Er wordt ook aandacht besteed aan de politieke en maatschappelijke nasleep in Nederland. U kunt hier meer lezen over de totstandkoming van de onderzoeksopzet.

Internationale samenwerking

In enkele deelprojecten wordt samengewerkt met wetenschappers uit Indonesië en andere landen. Het deelproject Regionale Studies bestudeert de effecten van de oorlog op lokaal en regionaal niveau in Indonesië. In het deelproject Dekolonisatieoorlogen vergelijken wordt een vergelijking gemaakt met andere onafhankelijkheidsoorlogen in de jaren 1945-1975. 

Resultaten van het onderzoek

Het programma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950 loopt tot februari 2022. De resultaten van het programma en de verschillende projecten zullen worden gepubliceerd in een overzichtswerk en een aantal bundels en monografieën, deels in twee of drie talen (Nederlands, Engels en Indonesisch). De Indonesische onderzoekers zullen zowel eigen publicaties uitbrengen als artikelen met Nederlandse collega’s publiceren.

Maatschappelijke inbedding

Er is een Wetenschappelijke Adviescommissie en een Maatschappelijke Klankbordgroep Nederland ingesteld. Daarnaast worden gesprekken gevoerd met uiteenlopende groepen en organisaties, zowel in Nederland als in Indonesië.

Getuigen en Tijdgenoten

Het project Getuigen en Tijdgenoten biedt ruimte voor persoonlijke verhalen uit Nederland en Indonesië. We nodigen mensen die de periode 1945-1949 hebben meegemaakt of daar een bijzonder verhaal over kunnen vertellen uit om dat verhaal met ons te delen. Daarmee worden die verhalen bewaard voor latere generaties. Verhalen delen kan in de vorm van brieven aan het project, interviews of egodocumenten.

Voorgeschiedenis

De laatste jaren is de aandacht voor de oorlog die Nederland in 1945-1949 in en tegen Indonesië voerde, sterk gegroeid. Een belangrijke rol daarin speelden rechtszaken, vanaf 2008, van nabestaanden van Indonesische slachtoffers tegen de Nederlandse staat, vertegenwoordigd door het Comité Nederlandse Ereschulden (Komite Utang Kehormatan Belanda, KUKB) van Jeffry Pondaag en zijn advocate Liesbeth Zegveld. Ook onderzoeksjournalisten en documentairemakers droegen bij aan de hernieuwde interesse, en, ten slotte, ook wetenschappelijke onderzoekers. Zo toonde Rémy Limpach in zijn studie De brandende kampongs van generaal Spoor aan dat Nederlandse militairen structureel grensoverschrijdend geweld hebben gebruikt.

Het was de publicatie van Limpachs boek, in september 2016, die de Nederlandse regering uiteindelijk deed besluiten financiële middelen ter beschikking te stellen om een diepgaand onafhankelijk onderzoek over de oorlog in Indonesië mogelijk te maken. Daarmee stelde de regering het officiële regeringsstandpunt uit 1969, dat van ‘systematische wreedheid’ van de zijde van het Nederlandse leger tijdens deze oorlog geen sprake is geweest en dat ‘de krijgsmacht als geheel zich in Indonesië correct heeft gedragen’, ter discussie.

Heeft u vragen of opmerkingen over dit onderzoek? Wij horen dat graag: mail ons via info@ind45-50.nl. Wij hebben hier de meest gestelde vragen op een rijtje gezet.

Beeld: De onderzoekers Rémy Limpach en Esther Captain in debat met Marjolein van Pagee tijdens de kick-off van het programma op 14 september 2017 (foto Marcel Israel)